Sub-modaliteiten zijn de fijnere nuances van de modaliteiten zien, horen, voelen, ruiken en proeven.
We hebben representatiesystemen die wij allemaal op onze eigen manier hanteren. Binnen NLP noemen we de representatiesystemen ook wel de modaliteiten: visueel, auditief, kinesthetisch en auditief digitaal zijn de voornaamste modaliteiten. Er zijn binnen een modaliteit echter ook weer veel verschillen mogelijk. Neem de visuele modaliteit. Wat zie je in gedachten? Een plaatje dat ver weg is of dichtbij? Kleur of zwart-wit? Klein of groot? Al deze kleinere eenheden van een modaliteit noemen we sub-modaliteiten. Sub-modaliteiten zijn dus de fijnere nuances van de modaliteiten zien, horen, voelen, ruiken en proeven. Zij bepalen de kwaliteit van je waarneming en je beleving. Zo kun je de sub-modaliteiten van een gevoel onderzoeken en gedetailleerd en concreet beschrijven hoe je dat gevoel (fysiek) waarneemt. Sub-modaliteiten vormen de kleinste bouwsteentjes van onze innerlijke ervaring en bepalen de betekenissen die we geven aan de wereld om ons heen. Ze vormen de bouwstenen van onze “hersenentaal”.
Iedereen neemt op zijn eigen manier waar. Elke ervaring wordt op een andere wijze opgeslagen. Door middel van onze sub-modaliteiten ‘coderen’ wij onze interne toestanden. Onze representatie van een plezierige herinnering is anders dan die van een onplezierige. Bij het werken met sub-modaliteiten gaat het om het vinden van het verschil dat het verschil maakt, ofwel het ‘onderscheidende onderscheid’. Op basis van sub-modaliteiten zijn vele snelle en werkzame interventies ontwikkeld. Al deze interventies veronderstellen dat de cliënt in staat is de sub-modaliteiten van een bepaalde representatie met zijn wil te beïnvloeden. Sub-modaliteiten geven enorm veel mogelijkheden om controle te krijgen over onze subjectieve belevingen, omdat we ze te allen tijde kunnen veranderen. De sub-modaliteiten geven de structuur aan van de subjectieve ervaring.
De kaart is niet het gebied. En nu je het communicatiemodel kent, weet je dat je voortdurend je eigen kaarten maakt van het gebied (de werkelijkheid). Je zou ook een andere metafoor kunnen gebruiken: de interne bioscoop. Eigenlijk zit je voortdurend in je eigen bioscoop, enerzijds naar oude films te kijken (ervaringen, belevenissen, herinneringen), anderzijds nieuwe films te creëren (dat wat je vandaag meemaakt, wordt een film die je in de toekomst als herinnering kunt afdraaien). Al deze ‘films’ bestaan uit sub-modaliteiten en niets meer dan dat. NLP leert je de regisseur van je eigen films te worden door je nieuwe montagetechnieken aan te reiken.
Bandler noemt sub-modaliteiten “the building blocks of experience”. Hoe herken je deze ’building blocks’? Door bij het uitvragen van een ervaring dieper in te gaan op de precieze aard van de beelden, geluiden, gevoelens, geuren, smaken en zelfspraak. Het is daarvoor handig dat je verschillende onderscheidingen kent. Er zijn veel meer sub-modaliteiten. Let daarom tijdens coaching goed op de sub-modaliteiten die de cliënt zelf benoemt en met name op die sub-modaliteiten die het verschil lijken te maken, het verschil tussen een fijne en een minder fijne beleving. Dergelijke bepalende sub-modaliteiten heten drivers.