Als kind kan je jouw ouders en hun geluk op 1 zetten. Door loyaliteit en verantwoordelijkheid te dragen voor hun gedrag, vergeet je wie je zelf bent en wat je wilt. Het is voor een kind heel verwarrend en ongezond, met identiteitsproblemen als gevolg.
Wat is de rol in het gezin?
Vaak zijn het op latere leeftijd (tussen de 20 en 40) de momenten dat mensen beginnen te beseffen waar ze mee bezig zijn. De zorg voor je ouders met als beloning het aanhoren wat je fout hebt gedaan. Alles om de erkenning en “ik ben goed genoeg” te mogen ontvangen. Als kind wordt je geboren op een plek, waar je het de rest van je leven mee mag doen. Wat er ook gebeurd, het begin staat vast. Zelfs in de baarmoeder krijg je al veel mee van je moeder en de omgeving. Je bereidt jezelf voor op wat er gaat komen. Is er al veel ruzie, dan zal je al stress hebben voordat je geboren bent.
Kinderen kunnen er dan voor kiezen om zich netjes (volgens hun ouders) en stil te gedragen, om maar te voorkomen dat er weer ruzie ontstaat. Ze doen hun best op school, halen de beste cijfers, doen elke sport waar papa of mama vroeger goed in was. Gewoon om ervoor te zorgen dat het humeur goed blijft. Als de ouders tevreden zijn, voelen ze zich pas veilig. Een totaal verkeerde wereld.
Deze rolwisseling gebeurt echter vaker dan we door hebben. Een kind die voor zichzelf opkomt en begint te schreeuwen, NEE roepen, is niets meer dan iemand die zijn grenzen verlegd en uitprobeert. Als je hier als ouder sterk mee omgaat, leer je respectvol je kind wat voor jou belangrijk is en dat het goed is om eens uit je vel te springen. Laat het kind ontdekken. Wat er buiten is, maar vooral wat het van binnen voelt en zeggen wilt.
Wie ben ik?
Door de mening, gevoelens en gedachten van een kind te blokkeren en weg te zetten als “onbelangrijk”, zal er op latere leeftijd de vraag ontstaan; Wie ben ik eigenlijk? En vooral het kwalijk nemen van de ouders. Niet de verantwoording durven nemen voor zijn/haar eigen acties. En ga zo maar door.
Coach, therapeut en NLP-/ Hypnose trainer Jack Smit hoort dit helaas vaak voorbij komen tijdens de coaching van volwassen cliënten. “Bij de intake is al vaak duidelijk hoe de jeugd was en waar iemand nu ‘tegenaan loopt’. De sturing en volwassen begeleiding was er niet, waardoor een persoon kan opgroeien met vragen over zichzelf en het gedrag die hij/zij vertoond. Wat ze leuk vinden, is wat de ouders leuk vonden. Wat ze doen, is wat de ouders wilde wat ze zouden doen. En nu ze ouder zijn werkt dat niet meer. Je bent wie je bent. Als je als kind niet durft te zeggen dat je niet een sport wilt doen die je ouders voor je kiezen, is dat vragen om jarenlange traumatische ervaringen. Sommige kinderen worden gedwongen tot op hoog niveau te trainen/sporten, en als ze dan een training niet willen of kunnen doen, dan horen ze; “wie denk je dat het betaald?!!”. Het is nooit goed genoeg. ZIJ zijn niet goed genoeg. Dat is wat de ouders hun kinderen vertellen.”
Ontzorgen
Als de ouders ziek zijn, kunnen kinderen de rol overnemen. Ze voelen zich gedwongen zich volwassen te gedragen. Het zorgzame kind is lief, behulpzaam, meegaand. De eigen gevoelens zijn onbekend en zal zeker niet besproken worden met de ouders. Dan voelt hij/zij zich namelijk egoïstisch of misschien zelfs lastig. Alles doen om de ouders blij en trots te maken. Helaas, hoe veel ze hun best ook doen, het is vaker geen succes dan wel. Dit kan leiden tot een depressie en minderwaardigheidsgevoel.
Verantwoording nemen
Ook zijn er kinderen die als klein kind worden behandeld, hun hele leven. Dit om de ouders het gevoel te geven dat zij er toe doen en zorgzaam kunnen blijven hun hele leven. Dit gebeurt vaak bij de kleinste of jongste van het gezin. Deze zal geen was doen, taken verrichten, boodschappen leren doen, kleding uitkiezen die hij/zij zelf mooi vindt. Alles wordt door de ouder(s) gedaan. Als volwassen persoon heeft hij/zij geen idee hoe het leven werkt. Zal vaak bij de ouders blijven langskomen. En een relatie aangaan is moeilijk, omdat de partner vaak niet van plan is de rol van moeder/vader over te nemen. Wat na jaren van samenzijn weer eindigt in een scheiding. En teleurstellingen kan hij/zij helemaal niet mee omgaan, want die heb je nooit gehad. Je ouders loste het altijd op. Volgens vele psychologen is dit de ergste vorm van parentificatie.
Jack Smit legt uit: “Parentificatie betekent dat je niet leert wat jij wilt en waar jouw behoeftes liggen. Je ouders en hun behoeftes zijn belangrijker dan die van jezelf. Kinderen die ouders hebben met psychische problemen, of een vechtscheiding hebben meegemaakt. Kinderen van verslaafde ouders, of gehandicapte ouders, kinderen van asielzoekers of kinderen die hun hele leven al ziek zijn. Allemaal risicogroepen.”
Hoge verwachtingen
Als het kind hoogbegaafd is, kan het alles doen om de ouders blij te maken. De verwachtingen zijn hoog en alleen de top is het beste voor het kind, volgens de ouders. Dromen worden waargemaakt, en het kind denkt dit zelf te hebben gekozen. Door alle complimenten en aandacht voelt het zich geweldig. Alles waar ze niet goed in zijn, zal worden verborgen en minder laten zien. De angst om te falen kan ontstaan en de gedachte ‘Als ze het van me zouden weten, houden ze niet meer van me’. Wat anderen van ze denken is enorm belangrijk. Ze doen wat er van ze verwacht wordt, en intimiteit en het kwetsbaar opstellen naar anderen wordt niet gedaan.
Jack: “Zonde van het potentie van het kind en de enorme grote hoeveelheid stress die dit meebrengt. Deze groep kinderen dient juist meer in zichzelf te mogen geloven, waardoor het ‘hoogbegaafde’ als vanzelf meegroeit.”
Zwart schaap
Ook het kind dat overal de schuld van krijgt, is een onbewuste keuze. Als ouders ruzie hebben, kan het kind de aandacht vragen en de schuld op zich nemen. Dit om te voorkomen dat het erger wordt, of dat papa/mama wegloopt. Door “dwars” te doen, worden de ouders zelf niet verantwoordelijk gehouden voor de spanning in het gezin, maar het kind. Als ze ouder worden blijven ze wantrouwig, horen ze nergens bij, en zijn bang voor afwijzingen.
Kinderen zijn heel loyaal naar hun ouders toe. Heel mooi natuurlijk. Ze krijgen hun leven cadeau. Wat het nadeel van die loyaliteit is, is dat ze vaak niet weten wat ze zelf voelen of willen doen. Er zijn talloze kinderen die de zaak van hun ouders overnemen, topsport beoefenen en verwachtingen waar maken. Maar zouden deze kinderen dit echt zelf hebben gekozen? Of hadden ze liever een andere jeugd gehad, met meer buitenspelen, uitgaan i.p.v. werken, etc.?
Jack: ”Alles is context natuurlijk. Soms is het gezin zoals het is. Ik gun het alle ouders om fouten te maken en ervan te leren. Erken het kind. Waardeer het. En pas de manier van het opvoeden aan, als je dat wilt. Het is nooit te laat om je fouten toe te geven. Laat los wat er was en kijk wat er wel is. Zelfs als het kind volwassen is, kan je er nog een gesprek over voeren. Als jouw jeugd niet goed was, kan dat misschien door onmacht komen of een andere reden. Bij de gedachten dat je ouders niet meer konden doen, kan je veel rust krijgen. Misschien deden ze wel hun best en wisten ze niet beter.”
Neem de keuze
“Alles is een keuze. Dus als je jezelf hierin herkent, ga dan echt eens terug naar je gevoel. Merk je dat je inderdaad een drukkend, stressvol leven leidt, is dit misschien niet jouw keuze geweest. Doe je de taken van een ander, en durf je nooit ‘nee’ te zeggen, denk dan eens wat vaker: wil ik dit? Pauzeer even en neem je gevoel serieus. Ja zeggen is prima, als het bij je past en je de gevolgen hiervan aankan. Bij twijfel en een ‘onderbuik gevoel’, zeg dan even “ik zal er over nadenken”. Zo gun je jezelf tijd om echt te beslissen wat je wilt.”
Het kan zijn dat iemand zich heel anders gaat gedragen, en dat is oké. Het kan experimenteren zijn en de reacties van anderen testen. Ook dit gaat onbewust. Het is de fase die ze als kind al hadden mogen doormaken, en die alsnog nu doorleeft wordt. Ook boos worden, terwijl iemand altijd lief was en ja zei, kan een verandering zijn. Laat die persoon dit doormaken en geef je eigen grenzen dan aan. Geef liefdevol feedback, door positief te benoemen wat er gebeurt, wat je liever anders had willen zien en dat je trots bent op de persoon. Moedig de verandering aan en dat het kind/persoon nu voor zichzelf begint te kiezen. Ook als je zelf merkt “dat had ik graag anders willen doen” of “oei, daar ging ik te ver”. Het is goed en geef ook hier je gevoel aandacht door dit te erkennen en kom er gewoon op terug. Sorry kan je altijd zeggen, mits het oprecht is. Niet om te pleasen en omdat je bang bent voor de ander.
Wees lief voor jezelf
Wees je beste vriend. Als je zo lief bent voor anderen, waarom ben je dan niet lief voor jezelf? Een beste vriend zou zeggen dat het wel goed komt. Terwijl je jezelf wijsmaakt wat voor idioot je misschien wel bent. De mening van je vrienden zet je dus boven die van jezelf, want je gelooft het pas als een ander het zegt. Zet jezelf op 1. Jij bent de belangrijkste persoon in jouw leven.
Heb jij hulp nodig bij het vinden van je eigen waarden en gevoel? Meld je dan aan en maak een afspraak met ons. Klik op deze link en wij helpen je met coaching naar jouw eigen weg!
